Diety

Ataki głodu: przyczyny, objawy i jak sobie z nimi radzić

Michał Szafrański

 |  paź 29, 2024

Ataki głodu to zjawisko, które dotyka wielu z nas, często stając się źródłem frustracji i zmartwień. Często są one objawem nie tylko fizycznego głodu, ale także emocjonalnych i psychologicznych wyzwań, takich jak stres czy zaburzenia odżywiania. Mimo że uczucie nagłej potrzeby spożycia jedzenia może wydawać się naturalne, istnieje wiele czynników, które mogą je wywoływać, od błędów żywieniowych po hormonalne dysfunkcje. Zrozumienie przyczyn i objawów ataków głodu jest kluczowe, by efektywnie z nimi walczyć i poprawić jakość naszego życia oraz zdrowia.

Ataki głodu – co to jest?

Ataki głodu to intensywne pragnienie jedzenia, które mogą być wywołane różnorodnymi czynnikami. Najczęściej związane są z naturalnymi mechanizmami regulującymi nasz apetyt, jednak czasem mogą też sygnalizować poważniejsze problemy zdrowotne.

Uczucie głodu jest wynikiem działania hormonów, takich jak grelina i leptyna, które informują nasze ciało o potrzebie spożycia posiłku. Na przykład, kiedy poziom glukozy we krwi spada – co często dotyka osoby z cukrzycą – może pojawić się nagła chęć na jedzenie. To swoista reakcja organizmu na niedobór energii.

Często mylimy ataki głodu z emocjonalnym jedzeniem; stres, smutek czy nudności mogą skłonić nas do sięgania po przekąski lub pełnowartościowe posiłki w sposób kompulsywny. Takie zachowania są typowe dla zaburzeń odżywiania, jak bulimia czy kompulsywne objadanie się.

Nie można też zapominać, że ataki głodu bywają efektem złych nawyków żywieniowych oraz nieregularnych posiłków. Kiedy w diecie brakuje odpowiednich składników odżywczych, uczucie głodu może nasilać się i prowadzić do nadmiernego spożycia pokarmu później.

Zrozumienie przyczyn ataków głodu jest kluczowe dla skutecznej kontroli apetytu oraz utrzymania zdrowego stylu życia.

Jakie są przyczyny ataków głodu?

Napady głodu mogą mieć różnorodne źródła, które często są ze sobą powiązane. Do najczęstszych przyczyn należą:

• niewłaściwe nawyki żywieniowe,
• stresujący styl życia,
• nieregularne spożywanie posiłków.

Kiedy opuszczamy jedzenie lub jemy o przypadkowych porach, nasz organizm reaguje zwiększonym pragnieniem jedzenia. Intensywne uczucie głodu często występuje z powodu zbyt małej ilości kalorii w diecie lub niedoborów składników odżywczych.

Stres również odgrywa istotną rolę w wywoływaniu napadów głodu. W trudnych momentach nasz organizm wydziela hormony, które mogą potęgować uczucie łaknienia. Cukrzyca stanowi kolejny ważny czynnik; niski poziom glukozy we krwi sprawia, że czujemy silniejszą potrzebę jedzenia.

Dodatkowo zmiany hormonalne oraz brak odpowiedniej ilości snu mogą zakłócać naturalne mechanizmy regulujące apetyt. Osoby prowadzące niewłaściwy tryb życia – z niskim poziomem aktywności fizycznej i niezdrowymi zwyczajami żywieniowymi – są bardziej podatne na regularne ataki głodu. Dlatego kluczowe jest utrzymywanie regularności w posiłkach oraz ich wysokiej jakości, co pomaga stabilizować poziom energii i minimalizować napady apetytu.

Jak hormony wpływają na ataki głodu?

Hormony odgrywają kluczową rolę w tym, jak postrzegamy głód. To one regulują nasze odczucia związane z apetytem i sytością. Grelina, znana jako hormon głodu, jest produkowana głównie w żołądku i wskazuje na potrzebę jedzenia. Przed posiłkiem jej stężenie wzrasta, a po spożyciu pokarmu spada. Wysoki poziom greliny może skutkować silniejszym uczuciem głodu.

Z kolei leptyna to hormon odpowiedzialny za uczucie sytości. Jest wydzielana przez komórki tłuszczowe i informuje nasz mózg o tym, że jesteśmy najedzeni. Kiedy jej ilość jest niska – co często zdarza się przy restrykcyjnych dietach lub znacznej utracie masy ciała – możemy odczuwać większy apetyt.

Nie można też zapominać o kortyzolu, powszechnie nazywanym hormonem stresu, który wpływa na nasz apetyt. Jego podwyższone stężenie może prowadzić do nadmiernego jedzenia oraz odkładania tkanki tłuszczowej. Dodatkowo brak odpowiedniej ilości snu zaburza równowagę hormonalną organizmu, co może powodować wzrost greliny i spadek leptyny.

Zrozumienie mechanizmów działania tych hormonów ma istotne znaczenie dla skutecznego radzenia sobie z atakami głodu oraz wdrażania efektywnych strategii odchudzania.

Jak psychologia i emocje wpływają na jedzenie?

Psychologia oraz emocje mają ogromny wpływ na nasze wybory żywieniowe. Zjawisko zajadania emocji, czyli jedzenie jako reakcja na uczucia, to powszechnie spotykane zjawisko. Takie stany jak stres, euforia czy negatywne emocje – wstyd i poczucie winy – mogą prowadzić do niekontrolowanego głodu.

Gdy ludzie przeżywają silne emocje, często sięgają po jedzenie, traktując je jako sposób na poprawę nastroju lub ucieczkę od trudnych uczuć. Tego typu zachowania mogą skutkować niezdrowymi nawykami żywieniowymi i nadmiernym spożyciem kalorii, co w efekcie prowadzi do:

• przybierania na wadze,
• problemów związanych z odżywianiem.

W sytuacjach stresowych wiele osób znajduje pocieszenie w posiłkach. Staje się to ich metodą radzenia sobie z wyzwaniami dnia codziennego. Niestety, często kończy się to cyklem poczucia winy po zjedzeniu zbyt dużej ilości jedzenia, co tylko zaostrza problem. Emocje oddziałują więc nie tylko na nasze wybory dotyczące diety, ale również wpływają na ogólne zdrowie psychiczne i fizyczne każdej osoby.

Jak styl życia i nawyki żywieniowe wpływają na ataki głodu?

Styl życia oraz nasze nawyki żywieniowe mają istotny wpływ na to, jak często odczuwamy głód. Niezdrowe przyzwyczajenia, takie jak nieregularne jedzenie, mogą powodować nasilenie uczucia łaknienia. Kluczowe jest spożywanie 4-5 posiłków dziennie, co pomaga w stabilizacji poziomu cukru we krwi i zmniejsza ryzyko ataków głodu.

Zaniechania żywieniowe, takie jak pomijanie śniadań czy stosowanie drakońskich diet niskokalorycznych, również sprzyjają wzmożonemu apetycie. Kiedy organizm nie otrzymuje odpowiedniej ilości składników odżywczych, może to skutkować zwiększeniem łaknienia – to naturalna reakcja na potrzebę uzupełnienia energii.

Nasze codzienne wybory żywieniowe często są kształtowane przez stres oraz szybkie tempo życia. W takich momentach łatwo sięgać po szybkie posiłki typu fast food lub przetworzone przekąski. Choć dostarczają one chwilowej energii, nie zaspokajają długoterminowych potrzeb organizmu. Taki styl życia prowadzi do błędnego koła „głód – przejadanie się”, co negatywnie odbija się na zdrowiu i samopoczuciu.

Świadomość tego, jak styl życia i dieta wpływają na nasze ataki głodu, jest kluczowa dla efektywnego zarządzania apetytem oraz utrzymania prawidłowej masy ciała. Regularne spożywanie posiłków oraz dokonywanie zdrowszych wyborów żywieniowych mogą znacząco poprawić jakość naszego odżywiania i pomóc w walce z napadami głodu.

Jakie są objawy ataków głodu?

Objawy ataków głodu mogą się różnić w zależności od osoby, a ich nasilenie również ulega zmianom. Poniżej przedstawiamy najczęstsze symptomy:

1. Uczucie „ssania” w żołądku – to jeden z najbardziej charakterystycznych objawów, zazwyczaj związany z pustym żołądkiem. Może występować jako skurcze lub nieprzyjemne napięcie.
2. Wilczy głód – charakteryzuje się nagłą i intensywną potrzebą jedzenia, co często prowadzi do spożywania dużych ilości pokarmu w krótkim czasie. Osoby doświadczające tego uczucia mogą mieć trudności z kontrolowaniem swojego apetytu.
3. Nagła potrzeba spożycia jedzenia – ataki głodu potrafią wywoływać silną ochotę na konkretne produkty, zwłaszcza na słodycze czy kaloryczne przekąski.

Inne oznaki to: bóle brzucha, ogólne złe samopoczucie, spadek energii oraz myśli o jedzeniu pojawiające się nawet po wcześniejszym posiłku. Co więcej, napady głodu często są powiązane z zaburzeniami odżywiania i wymagają dokładnej analizy stylu życia oraz indywidualnych nawyków żywieniowych.

Co oznacza uczucie „ssania” w żołądku?

Uczucie „ssania” w żołądku to dość powszechny sygnał głodu, który zazwyczaj pojawia się, gdy poziom glukozy we krwi spada. Nasz organizm informuje nas o potrzebie energii, co często ma miejsce po dłuższym okresie bez posiłku. To specyficzne odczucie może także wystąpić w przypadku nagłego braku składników odżywczych. Takie sytuacje mogą być oznaką nieodpowiedniej diety lub zbyt rzadkiego jedzenia.

Jednak warto zwrócić uwagę na to, że ssanie w żołądku nie zawsze jest wyłącznie kwestią fizyczną; może być również związane z naszymi emocjami i podejściem do jedzenia. W momentach stresowych organizm reaguje na różne sposoby, co wpływa na nasze odczucia dotyczące głodu. Dlatego istotne jest, aby obserwować to uczucie oraz kontekst jego występowania w codziennym życiu.

Na przykład regularne spożywanie pokarmów bogatych w białko i błonnik przyczynia się do stabilizacji poziomu glukozy we krwi. Taki sposób odżywiania zmniejsza częstotliwość oraz intensywność uczucia ssania w żołądku. Ponadto warto dbać o regularność posiłków, co pomoże uniknąć przykrych doznań związanych z głodem.

Co to jest wilczy głód?

Wilczy głód to termin, który opisuje intensywną potrzebę spożywania jedzenia. Często jest on wynikiem emocji lub nieregularnych nawyków żywieniowych. Może przybierać formę nieustannej chęci na jedzenie lub nagłych ataków głodu. Osoby doświadczające tego stanu mogą sięgać po pokarmy, które zazwyczaj nie są częścią ich diety. Takie zachowanie może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych oraz wpływać negatywnie na samopoczucie.

Możemy wyróżnić kilka typów wilczego głodu:

• fizjologiczny,
• emocjonalny,
• kompulsywny.

Często to zjawisko związane jest z silnymi emocjami, takimi jak stres czy frustracja. Na przykład wiele osób ma zwyczaj podjadania w trudnych chwilach jako sposób na odnalezienie pocieszenia. Kluczowe dla skutecznego radzenia sobie z tym problemem jest zrozumienie jego przyczyn, co pozwala na poprawę jakości życia. Warto również rozważyć wprowadzenie regularnych posiłków i zdrowszych wyborów żywieniowych jako sposobu na złagodzenie wilczego głodu.

Jakie są skutki ataków głodu?

Ataki głodu mogą prowadzić do wielu niekorzystnych konsekwencji zdrowotnych. Jednym z najbardziej zauważalnych efektów jest nadwaga, która może przerodzić się w otyłość. Gdy ktoś odczuwa nagłą potrzebę jedzenia, często wybiera wysoko przetworzone i kaloryczne produkty, co sprzyja odkładaniu tkanki tłuszczowej.

Długotrwałe objadanie się może powodować szereg problemów trawiennych, takich jak:

• zgaga,
• niestrawność,
• bóle brzucha.

Te dolegliwości często wynikają z przejadania się oraz spożywania dużych ilości niezdrowej żywności. Wpływają one negatywnie na komfort życia oraz ogólne samopoczucie.

Co więcej, ataki głodu mogą prowadzić do kompulsywnego objadania się, które jest jednym z kluczowych objawów zaburzeń odżywiania. Osoby jedzące pod wpływem emocji czy stresu narażają się na rozwój poważniejszych problemów żywieniowych, takich jak bulimia lub anoreksja.

Z perspektywy długoterminowej napady głodu zwiększają ryzyko wystąpienia chorób metabolicznych oraz sercowo-naczyniowych. To znacząco obniża jakość życia i może skutkować koniecznością leczenia przewlekłych schorzeń.

Jak ataki głodu prowadzą do nadwagi i otyłości?

Ataki głodu mogą prowadzić do nadwagi i otyłości, głównie przez spożywanie zbyt dużej ilości kalorii. Kiedy pojawia się nagła chęć na jedzenie, wiele osób sięga po łatwo dostępne, wysokokaloryczne produkty. Tego rodzaju wybory znacząco zwiększają całkowitą kaloryczność diety. Na przykład, często decydujemy się na niezdrowe przekąski, co w konsekwencji przyczynia się do przyrostu masy ciała.

Osoby borykające się z zaburzeniami odżywiania są szczególnie narażone na negatywne skutki ataków głodu. Długotrwałe objadanie się może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak:

• choroby metaboliczne,
• choroby sercowo-naczyniowe,
• stres psychiczny związany z jedzeniem.

Co więcej, ciągłe napady głodu mogą wywoływać stres psychiczny oraz emocjonalny związany z jedzeniem, tworząc trudny do przerwania cykl zachowań.

Jakie są zaburzenia odżywiania związane z atakami głodu?

Zaburzenia odżywiania, takie jak bulimia czy kompulsywne objadanie się, mają ścisły związek z napadami głodu. Bulimia charakteryzuje się cyklem przejadania się, po którym następują próby pozbycia się nadmiaru jedzenia. Taki proces może prowadzić do intensywnych ataków łaknienia. Osoby z tym zaburzeniem często doświadczają epizodów nadmiernego spożycia w krótkim czasie. Główne przyczyny tych zachowań są zazwyczaj emocjonalne lub psychologiczne, wynikające ze stresu czy niskiego poczucia własnej wartości.

Z kolei kompulsywne objadanie się to kolejne schorzenie powiązane z napadami głodu. W tym przypadku ludzie jedzą nie dlatego, że są głodni, lecz w odpowiedzi na swoje emocje. Napady mogą być wywołane przez uczucia smutku, lęku czy frustracji.

Dodatkowo napady głodu mogą pogarszać istniejące problemy zdrowotne i prowadzić do poważnych komplikacji. Regularnie występujące epizody mogą skutkować:

• otyłością,
• innymi schorzeniami metabolicznymi,
• problemy z układem sercowo-naczyniowym.

Dlatego istotne jest, aby osoby borykające się z napadami skonsultowały się z terapeutą lub dietetykiem; odpowiednia pomoc oraz wsparcie są kluczowe w radzeniu sobie z tymi trudnościami.

Jak dieta wpływa na ataki głodu?

Dieta ma ogromne znaczenie w zarządzaniu uczuciem głodu. Włączenie do jadłospisu odpowiednich składników odżywczych, takich jak błonnik i białko, może znacznie wpłynąć na uczucie sytości. Błonnik, który znajdziemy w owocach, warzywach oraz produktach pełnoziarnistych, spowalnia proces trawienia. To sprawia, że jedzenie dłużej pozostaje w żołądku, co z kolei prowadzi do przedłużonego nasycenia.

Z kolei białko, obecne w mięsie, rybach, jajkach oraz roślinach strączkowych, również zwiększa uczucie sytości. Badania pokazują, że posiłki bogate w ten składnik mogą ograniczać apetyt i prowadzić do mniejszego spożycia kalorii przez cały dzień.

Regularne spożywanie zrównoważonych posiłków jest niezbędne dla uniknięcia napadów głodu. Ważne jest także unikanie przetworzonych produktów o wysokiej kaloryczności na rzecz zdrowszych alternatyw. Dodatkowo należy pamiętać o:

• odpowiednim nawodnieniu organizmu,
• dostatecznej ilości snu – te czynniki wspierają kontrolę apetytu,
• pomagają utrzymać stabilny poziom energii przez cały dzień.

Jaką rolę odgrywają błonnik i białko w diecie?

Błonnik i białko to dwa składniki, które odgrywają istotną rolę w naszej diecie, zwłaszcza jeśli chodzi o regulację apetytu i uczucie sytości. Błonnik, obecny w warzywach, owocach oraz produktach pełnoziarnistych, ma zdolność do wchłaniania wody. Po pęcznieniu w układzie pokarmowym znacząco zwiększa swoją objętość, co sprzyja dłuższemu uczuciu sytości. To zjawisko jest szczególnie korzystne dla osób pragnących kontrolować swoją wagę lub ograniczyć napady głodu.

Z kolei białko również wpływa na regulację apetytu. Jego spożycie pobudza wydzielanie hormonów, które odpowiadają za uczucie sytości i jednocześnie obniża stężenie hormonów wywołujących głód. Taki mechanizm ułatwia lepsze zarządzanie tym, co jemy. Do produktów bogatych w białko zalicza się:

• mięso,
• ryby,
• jaja,
• rośliny strączkowe.

Obydwa te składniki wspierają zdrowe nawyki żywieniowe poprzez wspomaganie uczucia sytości oraz ograniczenie ryzyka pojawienia się nagłych ataków głodu. Regularne ich spożywanie jest kluczowe dla utrzymania równowagi energetycznej organizmu oraz efektywnego zarządzania masą ciała.

Jak radzić sobie z atakami głodu?

Radzenie sobie z napadami głodu jest niezwykle istotne dla utrzymania zdrowej wagi i dobrego samopoczucia. Istnieje szereg skutecznych metod, które mogą pomóc w kontrolowaniu apetytu oraz minimalizowaniu nieprzyjemnych ataków głodu.

Podstawą walki z uczuciem głodu są regularne posiłki. Spożywanie od czterech do pięciu zrównoważonych dań dziennie, bogatych w białko i błonnik, sprzyja dłuższemu uczuciu sytości.

Warto również przyjrzeć się nawykom żywieniowym. Ograniczenie przetworzonej żywności oraz wysokokalorycznych przekąsek może znacząco wpłynąć na częstotliwość pojawiania się napadów głodu. Zamiast nich warto postawić na zdrowe alternatywy, takie jak:

• orzechy,
• świeże warzywa,
• owoce.

Nie można zapominać o odpowiednim nawodnieniu, które ma kluczowe znaczenie dla kontroli apetytu. Często pragnienie mylone jest z uczuciem głodu, dlatego picie wody przez cały dzień pomaga zmniejszyć liczbę niepotrzebnych ataków.

Aspekty psychiczne związane z jedzeniem również mają ogromne znaczenie. Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja czy ćwiczenia oddechowe, mogą być wsparciem w radzeniu sobie ze stresem oraz emocjami związanymi z jedzeniem.

Racjonalne odżywianie i regularność posiłków powinny stać się codziennymi praktykami. Przygotowywanie zdrowych dań z wyprzedzeniem lub unikanie trzymania niezdrowych przekąsek w domu to proste kroki ku bardziej efektywnemu zarządzaniu apetytem i ograniczaniu ataków głodu.

Jakie są techniki kontrolowania apetytu?

Aby skutecznie zarządzać swoim apetytem, warto wypróbować kilka sprawdzonych metod. Kluczowe jest regularne jedzenie posiłków – idealnie co 3-4 godziny. Taki rytm pozwala uniknąć długich przerw między posiłkami, co przekłada się na stabilny poziom cukru we krwi i mniejsze odczuwanie głodu.

Warto także wprowadzić zdrowe alternatywy do swojej diety. Na przykład:

• zamiast sięgać po słodycze, lepiej wybierać owoce lub orzechy,
• te produkty są bogate w składniki odżywcze oraz błonnik,
• co pomaga utrzymać uczucie sytości na dłużej.

Ponadto nie zapominaj o odpowiednim nawodnieniu; często pragnienie mylone jest z głodem.

Nie można również pominąć technik relaksacyjnych, które pomagają radzić sobie ze stresem prowadzącym do podjadania. Medytacja czy aromaterapia to doskonałe sposoby na zredukowanie napięcia emocjonalnego i wspieranie zdrowych nawyków żywieniowych. Korzystanie z tych metod przyczynia się do lepszego samopoczucia oraz efektywnej kontroli apetytu.

Jak racjonalne odżywianie i regularność posiłków pomagają w walce z atakami głodu?

Racjonalne odżywianie oraz regularność posiłków odgrywają kluczową rolę w walce z uczuciem głodu. Dzięki nim można uniknąć długich przerw między posiłkami, co znacząco łagodzi intensywne doznania głodowe. Warto spożywać 4-5 zbilansowanych posiłków dziennie, co pozwala utrzymać stabilny poziom glukozy we krwi i zapobiega nagłym spadkom energii.

W praktyce oznacza to planowanie jedzenia z wyprzedzeniem oraz dostosowywanie go pod względem wartości odżywczych. Przygotowywanie zdrowych dań na cały dzień znacznie ogranicza pokusy sięgania po niezdrowe przekąski, które mogą potęgować uczucie głodu. Dodatkowo warto pamiętać o odpowiednim nawodnieniu – często pragnienie mylone jest z głodem.

Regularne spożywanie posiłków korzystnie wpływa także na metabolizm i samopoczucie psychiczne. Utrzymywanie stałych odstępów czasowych między jedzeniem zmniejsza chęci na podjadanie, sprzyjając bardziej świadomemu podejściu do diety. Dobrze przemyślane 4-5 posiłków dziennie skutecznie zmniejsza ryzyko objadania się i pomaga w kontrolowaniu apetytu w codziennym życiu.

Jak psychoterapia może pomóc w leczeniu ataków głodu?

Psychoterapia odgrywa istotną rolę w radzeniu sobie z atakami głodu. Pomaga zrozumieć, jak emocje wpływają na nasze podejście do jedzenia. Napady głodu często nie są jedynie wynikiem fizycznych potrzeb organizmu, ale także emocji i stresu, które towarzyszą nam na co dzień. Dzięki terapii możliwe jest zidentyfikowanie tych źródeł problemu, co sprzyja refleksji nad naszymi nawykami żywieniowymi.

W trakcie sesji terapeutycznych pacjenci uczą się dostrzegać stany emocjonalne, które prowadzą ich do sięgania po niezdrowe przekąski. W efekcie mogą opracować skuteczniejsze metody radzenia sobie z tymi uczuciami, zamiast uciekać się do jedzenia w poszukiwaniu pocieszenia.

Dodatkowo psychoterapia sprzyja kształtowaniu zdrowych nawyków żywieniowych poprzez edukację o równowadze w diecie oraz o tym, jak różne produkty wpływają na nasze samopoczucie. Terapeuci często stosują techniki poznawczo-behawioralne, które pomagają zmieniać sposób myślenia o jedzeniu i własnym ciele. W ten sposób terapia wspiera osoby zmagające się z napadami głodu w dążeniu do zdrowszego stylu życia oraz lepszego zarządzania apetytem.

Jakie jest emocjonalne podejście do jedzenia?

Emocjonalne podejście do jedzenia dotyczy wpływu naszych uczuć na to, co wybieramy na talerz. Często prowadzi to do niezdrowych nawyków. Osoby z takimi skłonnościami mogą sięgać po jedzenie jako odpowiedź na stres, smutek czy inne negatywne emocje. To zjawisko, znane jako jedzenie emocjonalne, może wywołać napady głodu, które są reakcją organizmu na psychiczne napięcie.

Jednym z kluczowych elementów tej problematyki jest to, jak różnorodne uczucia kształtują nasze preferencje żywieniowe. Na przykład w sytuacji stresowej ktoś może skusić się na słodkie przekąski w poszukiwaniu pocieszenia. Taki wybór często skutkuje:

• nadmiarem kalorii,
• niedoborem cennych składników odżywczych.

Warto podkreślić, że jedzenie emocjonalne często wynika z trudności w radzeniu sobie z własnymi uczuciami. Dlatego niezwykle istotne jest rozwijanie umiejętności identyfikacji tych emocji oraz poszukiwanie alternatywnych sposobów ich wyrażania. Możemy to osiągnąć dzięki:

• aktywności fizycznej,
• medytacji,
• innym technikom relaksacyjnym.

W kontekście zdrowego stylu życia kluczowe staje się podejmowanie świadomych wyborów żywieniowych oraz unikanie reakcji na stres poprzez jedzenie. Edukacja dotycząca wpływu emocji na naszą dietę może pomóc nam uniknąć pułapek związanych z jedzeniem emocjonalnym i przyczynić się do lepszego samopoczucia.