Eikozanoidy – nasze superhormony
Michał Szafrański
W1982 roku Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii przyznana została Bengtowi Samuelssonowi, Sune’owi Bergstaamowi i Johnowi Vane’owi za badania nad nieco wcześniej odkrytą grupą substancji zwanych eikozanoidami. Substancje te produkowane są w organizmie miejscowo pod wpływem innych hormonów. Ich trwałość jest znikoma w porównaniu z trwałością hormonów, a skutki ich działania są błyskawiczne i potężne.
Można by zaryzykować stwierdzenie, że eikozanoidy odpowiedzialne są za szczegóły dotyczące naszego zdrowia. Nasz układ sercowo-naczyniowy, mózg i układ nerwowy, wreszcie układ odpornościowy zawiadywane są przez eikozanoidy. Życie bez nich byłoby niemożliwe. Istnieją „dobre” i „złe” eikozanoidy, lecz, jak ze wszystkim w naturze, ważna jest równowaga między nimi. Ta równowaga natomiast uzależniona jest od równowagi hormonalnej, która znów jest wynikiem zrównoważonej diety. Mimo potęgi eikozanoidów niewielu dotąd o nich słyszało, głównie z tego względu, że stanowią one całkiem nową i złożoną dziedzinę nauki. Niemniej jednak działanie wielu najpopularniejszych leków opiera się na eikozanoidach. Na przykład prostaglandyny są eikozanoidami, a wiele współczesnych leków przeciwzapalnych, takich jak aspiryna czy ibuprofen, wpływa na wytwarzanie prostaglandyn. Eikozanoidy odgrywają bowiem istotną rolę w chorobach zapalnych. Eikozanoidy zbudowane są z niezbędnych kwasów tłuszczowych (omega-3 i omega-6). Wynika z tego, że jest niezmiernie ważne, by nasza dieta zawierała odpowiedni rodzaj tłuszczu. Równie ważne jest, byśmy spożywali wystarczające ilości – ale nie nadmiar – tłuszczów o dobroczynnym wpływie na organizm. (W praktyce oznacza to zwiększenie ilości kwasów tłuszczowych omega-3, ponieważ większość z nas zjada zbyt dużo kwasów omega-6, a liczy się równowaga między nimi.) Co jednak decyduje o tym, które – „dobre” czy „złe” – eikozanoidy są przez organizm wytwarzane? Odpowiedź brzmi: hormony, takie jak insulina i glukagon.
